Encefalopatia cukrzycowa

Encefalopatia cukrzycowa (encephalopathia diabetica). Tą nazwą określono zespół morfologiczno-kliniczny, występujący u chorych z długo trwającą cukrzycą typu 1, w którym zmiany dotyczą i naczyń mózgowych, i samego mózgu. W mózgu składają się na nie zwłóknienie i zgrubienie opon, zmiany zwyrodnieniowe komórek zwojowych i gleju, fragmentacja i zanik osłonek mielinowych substancji białej i nerwów czaszkowych. W małych tętnicach i tętniczkach stwierdza się nagromadzenie substancji lipidowych w błonie wewnętrznej, a w pobliżu membrana elastica interna nagromadzenie substancji szklistej. W niektórych przypadkach stwierdzono ograniczone lub bardziej rozległe pogrubienie błony podstawnej włośniczek. Szczególnie charakterystyczną nieprawidłowością jest odkładanie się wapnia w ścianie tętniczek, żył, a nawet włośniczek (pseudocalcinosis), powodujące pogrubienie ściany i zwężenie światła. Te zmiany opisano symetrycznie w globus pallidus oraz w nucleus dentatus cerebelli. Obraz kliniczny encefalopatii cukrzycowej jest nieswoisty i występują w niej takie objawy, jak: zawroty głowy, przejściowy niedowład połowiczy, upośledzenie intelektu, a także anozognozja ze stanami euforii, dyspraksja, dysdiaaochokineza i opuszkowe zaburzenia mowy. Wielu autorów krytycznie ocenia wyodrębnienie encefalopatii cukrzycowej i uważa, że chodzi tutaj o nieswoiste zmiany spowodowane chorobą dużych naczyń, nadciśnieniem i mocznicą, które u tych chorych często występują. Wprowadzenie przez Komitet Ekspertów ds. Cukrzycy WHO nazwy: choroba naczyniowa nóg zamiast powszechnie używanego określenia: miażdżyca zarostowa tętnic ma na celu: 1) uwypuklenie faktu, że zmiany w naczyniach u chorych na cukrzycę są bardziej zróżnicowane i poza miażdżycą dużych tętnic obejmują także stwardnienie tętniczek, stwardnienie typu Monckeberga i chorobę małych naczyń, w związku z czym są bardziej rozległe i docierają aż do końca kończyny, oraz 2) podkreślenie, że te zmiany w swoisty poniekąd sposób skupiają się w cukrzycy w obrębie kończyn dolnych, w których są bardziej zaawansowane niż w innych odcinkach układu naczyniowego. Zmiany naczyniowe kończyn górnych mają znacznie mniejszy zakres i nasilenie. Zamknięcie światła większej tętnicy lub większej tętniczki przez nagle lub (częściej) powoli tworzący się zakrzep powoduje martwicę najbardziej odległych odcinków stopy, czyli zgorzel stopy (gangraena pedis diabetica). Stanowi ona jedno z bardziej uciążliwych powikłań cukrzycy, którego częstość mimo postępów medycyny zwiększa się proporcjonalnie do liczby osób chorych na cukrzycę, zwłaszcza ludzi starych.