Pochodne biguanidu stanowią drugą grupę skutecznie działających doustnych leków przeciwcukrzycowych. Od pochodnych sulfonylomocznika różnią się strukturą chemiczną, mechanizmem działania oraz zakresem wskazań. Wywierają umiarkowany wpływ hipoglikemizujący niezależnie od czynności wydzielniczej komórek B wysp trzustkowych i w związku z tym można je stosować w każdym typie cukrzycy; bardzo często podaje się je łącznie z pochodnymi sulfonylomocznika lub z insuliną. Warto przypomnieć, że hipoglikemizujące działanie guanidyny opisano jeszcze przed odkryciem insuliny, później zaś pochodne tego związku dwukrotnie były wprowadzane do terapii cukrzycy. Pierwsza, podjęta w latach dwudziestych próba zastosowania w leczeniu tej choroby diguanidyn zakończyła się niepowodzeniem ze względu na niebezpieczne objawy toksyczne ze strony różnych narządów, jakie występowały u chorych przyjmujących te związki. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych wprowadzono do doustnego leczenia cukrzycy inne pochodne guanidyny: biguanidy, i te związki są stosowane do chwili obecnej, aczkolwiek w ostatnich latach znacznie ograniczono ich podawanie — tym razem z powodu powikłań metabolicznych. Jeżeli jednak ściśle przestrzega się wskazań i przeciwwskazań do ich stosowania, co jest zasadą ogólnie obowiązującą w terapii, leki te są bardzo pomocne w uzyskaniu wyrównania cukrzycy, zwłaszcza u tych chorych, u których szczególny przebieg cukrzycy nastręcza trudności w leczeniu pochodnymi sulfonylomocznika lub insuliną. W Polsce do niedawna jedynym dostępnym lekiem z grupy biguanidu była fenformina, obecnie wprowadzono także metforminę. Leki te przyjmuje około 20—25% chorych na cukrzycę. Najsilniej hipoglikemizująco działają te związki, które mają podstawione rodnikami jeden lub dwa protony przy azocie N2. Wśród pochodnych z pojedynczym rodnikiem szerokie zastosowanie w leczeniu cukrzycy znalazł, zwłaszcza w początkowym okresie, fenyloetylobiguanid (fenformina) oraz butylobiguanid (buformina) — ten ostatni głównie w krajach niemieckojęzycznych. Przez podstawienie obu protonów przy azocie N2 uzyskano pochodne, z których tylko dimetylobiguanid (metformina) działa silnie hipoglikemizująco. W sumie spośród około 300 pochodnych biguanidu, jakie otrzymano i zbadano pod kątem działania hipoglikemizującego, w leczeniu cukrzycy znalazły zastosowanie tylko 3 wyżej wymienione związki: fenformina, buformina i metformina. U człowieka stężenie glukozy we krwi najmocniej zmniejsza fenformina, kolejne miejsce pod względem siły działania hipoglikemizującego zajmuje buformina, zaś najsłabiej działa metformina. U poszczególnych gatunków zwierząt kolejność ta może kształtować się inaczej. Owe różnice zależą od odmiennej farmakokinetyki poszczególnych pochodnych biguanidu u człowieka i różnych gatunków zwierząt. Związki te wchłaniają się w dwunastnicy i początkowym odcinku jelita cienkiego, z tym że stopień ich absorpcji jelitowej jest różny. Ponadto na powrót przedostają się do światła przewodu pokarmowego z żółcią i przez ścianę jelita, a następnie są usuwane z kałem. Człowiek wydala około 50% fenforminy i około 33% metforminy, przyjętych doustnie. Po wchłonięciu do krwi pochodne biguanidu nie wiążą się z jej białkami i ulegają szybkiemu rozdziałowi pomiędzy różne narządy, w których nie zostają na dłużej spichrzone, co w sumie sprawia, że ich okresy półtrwania są krótsze w porównaniu z pochodnymi sulfonylomocznika. Jedynymi narządami, w których leki te gromadzą się w większym stężeniu, są: ściana jelita, wątroba i ślinianki, w dalszej kolejności należy wymienić mięśnie i nerki. Fenformina zostaje w wątrobie przekształcona do p-hydroksyfenyloetylobiguanidu (p-hydroksyfenforminy), który jest pozbawiony działania hipoglikemizującego. U człowieka tylko jej część podlega hydroksylacji i stosunek tego leku do p-hydroksyfenforminy w moczu wynosi 2 : 1. U około 10% ludzi proces hydroksylacji fenforminy jest jednak ograniczony (uwarunkowanie genetyczne) i u tych osób lek ten, podany w dawkach, terapeutycznych, może gromadzić się w dużym stężeniu działającym toksycznie [10]. Buformina i metformina nie ulegają żadnym przemianom w organizmie ludzkim, natomiast u małych zwierząt laboratoryjnych pierwszy z tych związków ulega hydroksylacji do 3-hydroksybutylobiguanidu, który nie działa hipoglikemizująco. Wszystkie 3 pochodne biguanidu są szybko wydalane z organizmu zarówno przez przewód pokarmowy, jak i z moczem. Jako umiarkowanie mocne zasady zostają usuwane przez przesączanie kłębuszkowe oraz przez cewki. W niewydolności nerek wydalanie tych związków ulega zmniejszeniu, zaś ich nadmierna retencja może stać się przyczyną wystąpienia kwasicy i śpiączki mleczanowej. Szybkość wchłaniania jelitowego, a tym samym okres działania, są dłuższe w razie konfekcjonowania leków w postaci kapsułek lub drażetek, z których są one stopniowo uwalniane. Ponadto przygotowane w ten sposób preparaty rzadziej wywołują objawy nietolerancji ze strony przewodu pokarmowego i obecnie przeciwcukrzycowe pochodne biguanidu są najczęściej stosowane w postaci preparatów o działaniu przedłużonym.
O autorze
Podobne wpisy
Ostatnie wpisy
zakątek zdrowia
Archiwa
- grudzień 2022
- listopad 2022
- sierpień 2022
- marzec 2022
- styczeń 2022
- wrzesień 2021
- sierpień 2021
- czerwiec 2021
- maj 2021
- kwiecień 2021
- grudzień 2020
- listopad 2020
- maj 2020
- kwiecień 2018
- marzec 2018
- luty 2018
- styczeń 2018
- grudzień 2017
- listopad 2017
- październik 2017
- wrzesień 2017
- sierpień 2017
- lipiec 2017
- czerwiec 2017
- maj 2017
- kwiecień 2017
- marzec 2017
- luty 2017
- styczeń 2017
Kategorie
Warto przeczytać
Jedzenie na domową imprezę – pizza w nocy na telefon. Pizzerie Warszawa
Tak zwane domówki cieszą się dużą popularnością wśród młodych ludzi. To tanie i wygodne rozwiązanie na zorganizowanie niewielkiego przyjęcia urodzinowego, spotkania z …- Leczenie i profilaktyka powikłańPowikłania, które występują w śpiączce cukrzycowej, dzieli się na te, które są następstwem choroby, oraz na te, które są wynikiem niewłaściwej terapii. …
- Insulina rzeczywistaSwoistość radioimmunologicznej metody oznaczania insuliny jest wynikiem wybiórczego wiązania grup antygenowych tego hormonu z immunoglobulinami G skierowanymi przeciwko tym właśnie grupom. Są …
- Badania laboratoryjne nefropatii cukrzycowejW początkowym okresie nefropatii cukrzycowej, przy zachowanej wydolności nerek, stwierdza się białkomocz przekraczający przeważnie 2—3 g/d, zaś w surowicy zmniejszenie stężenia albumin, …
- Leczenie insulinąStosowanie insuliny konieczne jest u przeciętnie 20% wszystkich chorych na cukrzycę, z czego połowę (10% ogółu chorych) stanowią osoby z cukrzycą typu …
- Wyspiak wydzielający glukagonHormonalnie czynne guzy wychodzące z komórek A wysp trzustkowych dają charakterystyczny zespół objawów, na który składają się: i) zmiany skórne w postaci …
- Leczenie insulinąInsuliny wymagają wszystkie dzieci z przemijającą i trwałą cukrzycą okresu noworodkowego i niemowlęcego oraz wszystkie dzieci, u których w późniejszym okresie życia …
- Powikłania ciąży u kobiet chorych na cukrzycęUmieralność okołoporodowa matek chorych na cukrzycę jest obecnie prawie taka sama (0,3—0,7%), jak bez cukrzycy (0,32—0,37%). Ciąża nie skraca też oczekiwanego okresu …
- LipogenezaKwasy tłuszczowe mogą być syntetyzowane z dowolnego prekursora, który ulega przekształceniu do acetylo-CoA. U ssaków synteza ta przebiega dwiema drogami. Jedna z …
- Insulinooporność receptorowaW tej postaci insulinooporności występuje zmniejszenie powinowactwa lub liczby receptorów insulinowych na powierzchni komórek. Obecnie wiadomo, że dla ujawnienia maksymalnego komórkowego wpływu …
- Ostre zapalenie nerwuPowikłanie to polega na uszkodzeniu pojedynczego nerwu czuciowego lub ruchowego o cechach ostrego zapalenia (rteuritis diabetica, mononeuropathia diabetica). Czasem może być zajęte …
Najnowsze komentarze