Namiastkami (surogatami) cukru nazywa się obdarzone słodkim smakiem substancje zbliżone do glukozy, które swego czasu zaliczano do „nieszkodliwych węglowodanów”. Obecnie w żywieniu chorych na cukrzycę zastosowanie znajdują: fruktoza, sorbitol i ksylitol. W świetle współczesnej znajomości przemiany tych substancji nie do utrzymania jest twierdzenie o ich „nieszkodliwości”. Co prawda ich transport do wnętrza komórek nie wymaga obecności insuliny, jednak dalsza ich przemiana odbywa się na szlakach zależnych od tego hormonu: fruktoza po przekształceniu się do triozofosforanów wchodzi na szlak glikolizy, sorbitol zostaje w wątrobie przekształcony do glukozy lub fruktozy , zaś ksylitol zostaje włączony do cyklu pentozowego. W razie braku insuliny substraty te zostają wykorzystane w procesie glukoneogenezy, co powoduje wzrost glikemii. Tej konwersji szczególnie łatwo ulega fruktoza, której fosforylacja w wątrobie zachodzi szybciej niż fosforylacja glukozy. Omawiane namiastki cukru mają wartość energetyczną tego samego rzędu jak glukoza (około 16,7 kJ = 4,0 kcal/g) i w razie całkowitej przemiany mogą ulec przekształceniu w tłuszcz; dlatego należy je zawsze wliczać do bilansu energetycznego pacjenta. Przydatność namiastek cukru jest spowodowana tym, że są słodkie (fruktoza bardziej, sorbitol i ksylitol w połowie tak jak sacharoza) i mają właściwości kulinarne glukozy i sacharozy. Z tego względu znajdują zastosowanie w produkcji słodyczy (cukierków, czekolady, ciastek) przeznaczonych dla chorych na cukrzycę. W zasadzie jednak namiastki cukru powinny być dozwolone tylko dla chorych leczonych insuliną z prawidłową lub zmniejszoną masą ciała. Najszersze zastosowanie znajdują one w żywieniu dzieci chorych na cukrzycę (głównie ze względów psychologicznych). Dobowa dawka fruktozy nie powinna przekraczać 40—60 g, zaś dobowa ilość sorbitolu i ksylitolu 20—40 g. Oba poliole wchłaniają się bardzo wolno w przewodzie pokarmowym drogą biernej dyfuzji i w razie podania ich w większej ilości powodują biegunkę. Zaliczenie swego czasu fruktozy do „nieszkodliwych” węglowodanów przyczyniło się do utrwalenia przekonania wśród chorych na cukrzycę — a także wśród lekarzy — że miód, który zawiera dużą ilość tego cukru, jest lepiej tolerowany w cukrzycy niż sacharoza. Jest to pogląd błędny i w zaleceniach dietetycznych miód należy uważać (jeżeli chodzi o „słodkie łyżeczki”) za równoważny z sacharozą. Do grupy namiastek cukru należy także zaliczyć dwupeptyd składający się z fenyloalaniny i kwasu asparaginowego (Aspartame). Charakteryzuje się on dużą siłą słodzenia i jest już stosowany w niektórych rejonach świata przez chorych na cukrzycę. Jak dotąd, wpływy metaboliczne -tego peptydu nie są bliżej poznane. Osobom otyłym przyzwyczajonym do słodzenia napojów i spożywania słodkich pokarmów można zalecić sztuczne środki słodzące. W Polsce jedynym dopuszczalnym do spożycia sztucznym środkiem słodzącym jest sacharyna — cykliczny imid kwasu osulfobenzoesowego w postaci soli wapniowej i sodowej — o sile słodzenia 500 razy większej niż sacharoza. Innym sztucznym środkiem słodzącym, który w ubiegłych latach był w wielu krajach szeroko stosowany, jest cyklamian sodu, potasu, wapnia i magnezu, o sile słodzenia 30 razy większej niż sacharoza. Został on jednak obecnie .w większości krajów wycofany w związku z wynikami badań sugerującymi działanie rakotwórcze (rak pęcherza). Podobne zastrzeżenia wysunięto pod adresem sacharyny, jednak zakrojone na szeroką skalę badania nie potwierdziły tej sugestii. W 1967 r. Połączony Komitet Ekspertów Organizacji Żywienia i Żywności oraz Światowej Organizacji Zdrowia uznał dawkę sacharyny 5 mg na kg masy ciała za taką, którą można bezpiecznie przyjmować in substantia. Ostatnio niektóre towarzystwa diabetologiczne zmniejszyły ją do 2,5 mg na kg masy ciała należnej. Ilość sacharyny spożywanej przez chorych na cukrzycę mieści się znacznie poniżej tej wartości. Nie powinno się jednak zalecać tego środka dzieciom ani kobietom w ciąży.
O autorze
Podobne wpisy
Ostatnie wpisy
zakątek zdrowia
Archiwa
- grudzień 2022
- listopad 2022
- sierpień 2022
- marzec 2022
- styczeń 2022
- wrzesień 2021
- sierpień 2021
- czerwiec 2021
- maj 2021
- kwiecień 2021
- grudzień 2020
- listopad 2020
- maj 2020
- kwiecień 2018
- marzec 2018
- luty 2018
- styczeń 2018
- grudzień 2017
- listopad 2017
- październik 2017
- wrzesień 2017
- sierpień 2017
- lipiec 2017
- czerwiec 2017
- maj 2017
- kwiecień 2017
- marzec 2017
- luty 2017
- styczeń 2017
Kategorie
Warto przeczytać
Na czym polega terapia alkoholowa? Jak leczyć chorobę alkoholową?
Alkoholizm to poważna choroba wyniszczająca organizm osoby uzależnionej, mająca destruktywny wpływ na jej psychikę oraz kontakty z innymi ludźmi. Doprowadza do zmian …- Metabolizm matki w czasie ciążyGlukoza przenika od matki do płodu przez barierę łożyskową na zasadzie ułatwionej dyfuzji. Inne główne metabolity, jak aminokwasy, glicerol, związki ketonowe i …
- Pozatrzustkowe choroby gruczołów dokrewnychWystępowanie nieprawidłowej tolerancji glukozy i cukrzycy w chorobach gruczołów dokrewnych może być: 1. Wyłącznym skutkiem diabetogennego wpływu wydzielanych przez te gruczoły hormonów, …
- Leczenie cukrzycyleczenie cukrzycy obejmuje; 1) przestrzeganie właściwej diety; 2) stosowanie leków przeciwcukrzycowych (insulina, doustne preparaty przeciwcukrzycowe); 3) wykorzystanie pracy mięśniowej w poprawie zaburzonej …
- Szczególne sytuacje życiowe chorych na cukrzycęUstalone leczenie cukrzycy, zapewniające pełne wyrównanie metaboliczne tej choroby w normalnych warunkach życiowych, może okazać się niewystarczające w sytuacjach, w których wskutek …
- Rozwój dziecka chorego na cukrzycęPoprawne leczenie cukrzycy zapewnia prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy dziecka chorego na cukrzycę. W razie jednak wczesnego wystąpienia choroby wzrost tych dzieci …
- Mechanizm działania somatostatynyreceptorami błonowymi komórek wrażliwych na jej wpływ. W wyniku tej interakcji zmniejsza się w tych komórkach stężenie cAMP, jednak jej główne działanie …
- Terenowa poradnia cukrzycowaJest ona zwykle częścią wielospecjalistycznego ambulatoryjnego ośrodka służby zdrowia, przeznaczonego dla większej liczby mieszkańców (województwa, dużego miasta). Dostateczna sieć tych poradni decyduje …
- Insulinooporność poza(post)receptorowaJej przyczyną jest zaburzenie „sprzężenia” (coupling) kompleksu insulina-receptor insulinowy z układem efektorowym komórki, podlegającym wpływowi tego hormonu. W tej postaci insulinooporności występuje …
- Bezpośrednie objawy niepożądaneMogą one być wyrazem odczynu alergicznego na lek, lub też wyrazem działania pochodnych sulfonylomocznika w tkankach. Najczęstszym objawem niepożądanym są skórne reakcje …
- Program terapeutycznyZ tego, co powiedziano wyżej, wynika, że włączanie stałego, kontrolowanego wysiłku do programu leczenia chorych na cukrzycę wymaga przestrzegania wskazań, a w …
Najnowsze komentarze