Obraz morfologiczny i patogeneza retinopatii cukrzycowej

Spośród wymienionych w tym rozdziale mechanizmów, doprowadzających do zmian w naczyniach włosowatych, w siatkówce szczególne znaczenie patogenetyczne przypisuje się względnej hipoksji, która występuje w niewyrównanej cukrzycy w związku ze zwiększeniem stężenia hemoglobiny glikozylowanej (HbAlc) oraz zmniejszeniem stężenia 2,3-difosfoglicerynianu (2,3 DPG) w krwinkach czerwonych, Szczególnie duża wrażliwość siatkówki na niewielkie nawet ograniczenie podaży tlenu jest wynikiem tego, że narząd ten ma najwyższy poziom przemiany tlenowej spośród wszystkich tkanek organizmu, a średnie dla siatkówki wynosi 3,2 1. Człony wewnętrzne pręcików i czopków mają bardzo dużą liczbę mitochondriów, w których zachodzi przemiana tlenowa, przy czym pręciki są bardziej wrażliwe na niedotlenienie niż czopki. Reakcją siatkówki na niedotlenienie jest zwiększenie przepływu naczyniowego (rozszerzenie żył) oraz rozluźnienie bariery krew-siatkówka, co sprzyja przesiękaniu składników krwi poza łożysko naczyniowe. Ponadto hipoksja silnie pobudza proliferację naczyń. Niektórzy uważają, że mikrotętniaki, stanowiące typowy objaw retinopatii cukrzycowej, są wyrazem miejscowej, poronnej proliferacji. Bardziej nasilone niedotlenienie uważa się za istotny czynnik pobudzający (nasilający) nowo- tworzenie naczyń obserwowane w retinopatii proliferacyjnej. Zapewne hipoksja odgrywa ważną rolę w rozwoju retinopatii cukrzycowej, nie wydaje się jednak, aby tłumaczyła ona w sposób przekonywający wszystkie występujące w przebiegu cukrzycy zmiany w siatkówce. Mimo że stany znacznej i długotrwałej hipoksji są w patologii ludzkiej zjawiskiem częstym (w niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia), zmiany naczyniowe w siatkówce są w zasadzie swoiste dla cukrzycy i poza tą chorobą spotyka się je bardzo rzadko.