W związku z tym, że głównym źródłem somatostatyny we krwi jest przewód pokarmowy i że wątroba zatrzymuje i degraduje znaczne ilości tego hormonu docierającego do niej z krwią żyły wrotnej, zmiana aktywności komórek D wysp trzustkowych nie znajduje tak wyraźnego odzwierciedlenia w zachowaniu się stężenia somatostatyny we krwi obwodowej,- jak w płynie zbieranym podczas perfuzji izolowanej trzustki. Somatostatynę oznacza się w osoczu metodą radioimmunologiczną (somatostatin-Uke immunoreactivity, SLI), przy czym w celu oddzielenia nieswoistego białka o masie cząsteczkowej około 160 000 (big plasma somatostatin) osocze należy wpierw ekstrahować kwaśnym alkoholem. Stężenie tak oznaczonej SLI w osoczu ludzi zdrowych wynosi na czczo poniżej 30 ng w 1 l. Wartość ta obejmuje zarówno SS14, jak i SS28 [173]. Po posiłku mieszanym lub po doustnym obciążeniu glukozą przyrost stężenia SLI w osoczu jest na ogół niewielki, około 10 ng/1, większy po posiłku tłuszczowo-białkowym aniżeli po glukozie i nieco większy u ludzi starszych niż u młodych. Umiarkowane zmniejszenie tego stężenia stwierdzono na czczo i po posiłku testowym u ludzi otyłych bez zaburzenia tolerancji węglowodanów. Z dotychczasowych badań wynika, że u ludzi chorych na cukrzycę wartości SLI w osoczu krwi obwodowej na czczo i po bodźcach nie różnią się od tych, które stwierdza się u ludzi zdrowych. Jednakże u zwierząt z niewyrównaną cukrzycą samoistną (szczury BB/W) i doświadczalną (alloksanową, streptozotocynową) stwierdzono zwiększone stężenie SLI zarówno we krwi żyły wrotnej, jak i we krwi pozawątrobowej. Zmniejszały się one po podjęciu skutecznego leczenia insuliną. U zwierząt tych obserwowano także nieprawidłowe reakcje na bodźce stymulujące komórki D. Problem, czy i jaką rolę odgrywa zmiana aktywności komórek D w cukrzycy. Największe stężenie somatostatyny w osoczu, sięgające kilku, a nawet kilkunastu tysięcy ng/1, stwierdzono w guzach wychodzących z komórek D (soma- tostatinoma), także w innych nowotworach wydzielających ektopowo ten hormon (rak płuca, rak grasicy). Zwiększenie tego stężenia w niektórych przypadkach rdzeniastego raka tarczycy wykorzystano dla śledzenia skuteczności jego leczenia. Umiarkowany wzrost wartości SLI w osoczu występuje w marskości wątroby. Somatostatyna (SLI) jest także obecna w płynie mózgowo-rdzeniowym (prawidłowe stężenie około 30 ng/1); jej zawartość zmienia się w niektórych chorobach układu nerwowego, co może mieć znaczenie diagnostyczne (zwiększenie stężenia SLI w guzach mózgu i rdzenia, w encefalopatii metabolicznej, zmniejszenie — w stwardnieniu rozsianym).
Najnowsze komentarze