Na ukształtowanie się obrazu klinicznego cukrzycy składają się z jednej strony zróżnicowane czynniki etiologiczne, doprowadzające do bezwzględnego lub względnego niedoboru insuliny, z drugiej zaś dość jednorodne dla całej grupy cukrzyc następstwa metaboliczne i strukturalne tego niedoboru, stanowiące o patogenezie choroby. Te ostatnie znajdują diagnostyczny wykładnik w zwiększeniu stężenia glukozy we krwi i według definicji WHO cukrzyca (wszystkie jej typy) jest stanem przewlekłej hiperglikemii, W istocie rzeczy hiperglikemia jest czynnikiem determinującym występowanie głównych dolegliwości i objawów cukrzycy, a jej zmniejszenie i normalizacja stanowią uznane kryteria skuteczności leczenia. Skupienie w poszczególnych typach (i podtypach) cukrzycy dolegliwości i objawów wspólnych, zależnych od tych samych zaburzeń patogenetycznych, oraz dolegliwości i objawów odróżniających, uwarunkowanych odmienną etiologią tej choroby, sprawia, że ustalenie rozpoznania właściwego typu cukrzycy nie zawsze jest łatwe, czy wręcz możliwe. W tym celu niezbędna jest wnikliwa analiza informacji, uzyskanych od pacjenta i (lub) jego otoczenia, oraz objawów przedmiotowych, a także wykorzystanie badań pomocniczych, których zakres systematycznie się rozszerza. Szczególne znaczenie mają badania typu laboratoryjnego, ukierunkowane na wykrycie odchyleń w przemianie węglowodanów, gdyż one decydują o ostatecznym rozpoznaniu cukrzycy. Ponadto umożliwiają one stwierdzenie choroby także wówczas, gdy dolegliwości i objawy są tak nikłe, że uchodzą uwagi chorego i jego otoczenia, jak również pozwalają ustalić stan zagrożenia (ryzyka) cukrzycą. Postulat wczesnego i dokładnego rozpoznania typu (podtypu) cukrzycy jest oczywisty: jest ono niezbędne dla podjęcia właściwego leczenia, zapobiegania powikłaniom i rokowania.