Może być nabyta lub dziedziczna. Niewielkie ilości pentoz (L-arabinoza, L-ksyluloza) pojawiają się w moczu po spożyciu dużej ilości owoców (pentosuria alimentaiis). W dystrofii mięśni może dojść, na skutek rozpadu nukleotydów, do przechodzenia do moczu śladowych ilości D-rybozy. W pentozurji samoistnej (pentosuria cssentialis), przekazywanej jako autosomalna cecha recesywna, a uwarunkowanej niedoborem NADP-zależnej reduktazy L-ksylulozowej (dehydrogenazy ksylitolowej), wskutek zahamowania przemiany ksylulozy w cyklu kwasu uronowego dochodzi do wydalania jej z moczem. Utrata dobowa tego cukru jest na ogół stała (1—4 g), zwiększa się jednak po spożyciu leków, które są wydalane w postaci glukuronidów. To zaburzenie metaboliczne nie wywołuje żadnych objawów klinicznych, może natomiast nastręczać trudności w różnicowaniu z cukrzycą, glikozurią nerkową i tymi me- lituriami, w których mocz daje dodatnią reakcję z odczynnikiem Nylandera czy Fehlinga (Benedicta). W celu rozpoznania pentozurii należy najpierw wykonać badanie moczu przy użyciu oksydazy glukozy, a następnie przeprowadzić próby Biała i Tollensa lub chromatograficznie zidentyfikować rodzaj cukru wydalanego z moczem. Obecnie możliwe jest też wykazanie w tym zespole niedoboru NADP-zależnej reduktazy L-ksylulozowej w krwinkach czerwonych.