Zmiany łożyska

W rozwoju powikłań ciąży u kobiet chorych na cukrzycę szczególne znaczenie przypada niewydolności łożyska. Narasta ona zwykle powoli i najczęściej osiąga niewielkie nasilenie. Jedynie u kobiet z długotrwałą cukrzycą typu 1 i obecnością zaawansowanych powikłań naczyniowych niewydolność ta ujawnia się wcześnie i często doprowadza do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Niekiedy może ona wystąpić nagle także u kobiet, u których ciąża przebiegała prawidłowo, pod jej koniec (około 37 tygodnia), powodując śmierć płodu lub przedwczesny poród. Obraz morfologiczny łożyska u ciężarnych chorych na cukrzycę jest różny, to zależy od stopnia jej wyrównania w tym okresie oraz od obecności powikłań naczyniowych. W rzadkich obecnie przypadkach cukrzycy nie leczonej łożyska są duże, blade, obrzękłe; w długotrwającej cukrzycy typu 1 z wyraźnymi zmianami typu angiopatii (klasa R, F i RF wg podziału White) są małe i wykazują cechy opóźnionego dojrzewania, zaś w cukrzycy leczonej prawidłowo i bez powikłań naczyniowych makroskopowo wyglądają prawidłowo, jednak badanie mikroskopowe wykazuje w nich bardziej dyskretne cechy opóźnionego dojrzewania. Prawidłowa przebudowa trofoblastu jest Opóźniona i spaczona. Kosmków jest mniej, są one duże, a obecne w nich naczynia włosowate nie ulegają przekształceniu w zatoki. Pogrubieniu ulega błona podstawna trofoblastu, podobnie pogrubiała i (lub) rozwarstwiona jest błona podstawna naczyń włosowatych kosmka. Stwierdza się zmiany zarostowe w drobnych tętniczkach łożyska, zaś w ich ścianach odkładanie substancji p.a.S.-dodatniej. W podścielisku, stanowiącym trzeci etap bariery łożyskowej, następuje zmiana składu substancji podstawnej tkanki łącznej oraz struktury kolagenu, a także gromadzenie się wody powodujące obrzęk kosmków. Badania histoenzymatyczne trofoblastu kosmków końcowych dowodzą upośledzenia tlenowej przemiany glukozy (w cyklu pentozowym i cyklu kwasów trójkarboksylowych) i przesunięcia metabolizowania tego cukru na szlak glikolityczny. Obecnie istnieje kilka wiarygodnych metod badania czynności łożyska; należą do nich: 1. Określenie stężenia laktogenu łożyskowego w surowicy i estriolu w surowicy i moczu; zawartość gonadotropiny łożyskowej w surowicy i moczu jest mniej przydatnym wskaźnikiem, wykazuje bowiem duży rozrzut wartości, zaś w przypadku obumarcia płodu ulega zmniejszeniu później niż stężenie laktogenu łożyskowego w surowicy. 2. Badanie ultrasonograficzne (badanie ruchów płodu we wczesnym okresie ciąży, biometryczne badanie płodu w drugim i trzecim miesiącu ciąży). 3. Kardiotokografia w drugiej połowie ciąży (określenie zakresu oscylacji częstości skurczów serca płodu, określenie częstości skurczów serca płodu w czasie samoistnych i prowokowanych oksytocyną skurczów macicy). 4. Badanie przepływu krwi przez łożysko (za pomocą 181mindu). Powyższe badania dają wgląd w wewnątrzmaciczne warunki życia płodu i w razie nieprawidłowych wyników są sygnałem dla podjęcia właściwego postępowania, zwłaszcza w okresie okołoporodowym (p. dalej).