Zmiany wysp trzustkowych w cukrzycy typu 3

Spośród dużej grupy odmian tego typu cukrzycy zmiany w wyspach trzustkowych występują w zapaleniach trzustki, w hemochromatozie oraz w nowotworach trzustki, zarówno w raku części gruczołowej, jak i w hormonalnie czynnych guzach wychodzących z komórek wysp. W nawracającym zapaleniu trzustki liczba wysp jest nieraz większa i mogą one nawet wykazywać cechy hipertrofii, co jest jednak prawdopodobnie rezultatem zmniejszenia ogólnej masy trzustki. Większość wysp jest otoczona pasmami zbitej tkanki łącznej, a w samych wyspach opisano zmniejszenie odsetka komórek B i zwiększenie proporcji komórek A i PP. Chociaż nawracające zapalenie trzustki, zwłaszcza skojarzone z kamicą i trwające dostatecznie długo, w około połowie przypadków doprowadza do wystąpienia cukrzycy, to jednak nie ma wyraźnej korelacji pomiędzy rozległością zmian morfologicznych w trzustce a ciężkością przebiegu cukrzycy. W hemochromatozie hemosyderyna odkłada się w części gruczołowej trzustki, co powoduje jej zwłóknienie, a także w komórkach B, chociaż w mniejszym stopniu niż w komórkach gruczołowych. Zwraca przy tym uwagę „oszczędzanie” komórek nie-B: barwnika tego nie stwierdza się w komórkach A, PP i D. Rak części gruczołowej trzustki rzadko osiąga rozmiary, które by powodowały bezpośrednie zniszczenie dostatecznie dużej liczby wysp. Dość często jednak, uciskając na przewody trzustkowe, powoduje wtórne zmiany zapalno-zwyrodnieniowe w całym narządzie. Nawet wówczas uszkodzenie wysp nie jest najczęściej tak znaczne, by tłumaczyło wystąpienie cukrzycy. W związku z obserwacjami wskazującymi na częste kojarzenie się raka trzustki i cukrzycy godny jest zatem podkreślenia fakt, że badania morfologiczne trzustki przemawiają za równoległością obu tych chorób. Rozpoznanie guzów wyspowych powodujących wystąpienie cukrzycy (glucagonoma, somatostatinoma) wymaga stosowania specjalnych metod immunocytochemicznych.