Przemiana tłuszczów i białek w glikokortykosteroidach

Przemiana tłuszczów. Glikokortykosteroidy działają Upolitycznię w tkance tłuszczowej i w wątrobie. W małych stężeniach powodują lipolizę wskutek upośledzenia reestryfikacji kwasów tłuszczowych, uwarunkowanego zahamowaniem glikolizy i zmniejszeniem podaży glicerolo-3-fosforanu. W dawkach większych zwiększają prawdopodobnie syntezę de novo kinazy białkowej aktywującej lipazę triglicerydową, gdyż ich działanie lipolityczne jest hamowane przez puromycynę. Glikokortykosteroidy działają także „przyzwalająco” na powodowanie lipolizy przez inne hormony. Katecholaminy u zwierząt pozbawionych nadnerczy nie wywołują rozpadu tłuszczów, natomiast taki wpływ wywierają po uprzednim podaniu kortyzolu. Glikokortykosteroidy powodują charakterystyczne zmiany w stężeniu triglicerydów we krwi. W okresie początkowym następuje jego zmniejszenie, później jednak się ono zwiększa, przy czym dotyczy to głównie frakcji VLDL. Wzmożone wytwarzanie VLDL przez wątrobę w późniejszej fazie działania glikokortykosteroidów jest rezultatem zwiększonej — wskutek lipolizy — podaży wolnych kwasów tłuszczowych, bezpośredniego działania hormonów nadnerczowych na hepatocyty w sensie kierowania przemiany kwasów tłuszczowych ku syntezie VLDL oraz hamowania przez nie aktywności lipazy lipoproteinowej w tkance tłuszczowej. Długotrwałe stosowanie glikokortykosteroidów pobudza lipogenezę i zwiększa w organizmie ogólną masę tłuszczu, czemu nie zawsze towarzyszy przyrost całkowitej masy ciała. Uważa się, że jest to efekt wtórny i że nasilenie lipo- genezy jest skutkiem działania insuliny, której sekrecja jest stymulowana przez hiperglikemię. Charakterystyczny rozkład tkanki tłuszczowej, jaki występuje w chorobie Cushinga, może być wyrazem antagonistycznego działania glikokortykosteroidów i insuliny w tkance tłuszczowej i być wynikiem miejscowych różnic wrażliwości tkanki tłuszczowej na oba te hormony. W związku z tym na uwagę zasługuje dawne spostrzeżenie, że w następstwie stosowania glikokortykosteroidów zwiększa się przede wszystkim masa brunatnej tkanki tłuszczowej, która u człowieka w wieku dojrzałym jest zachowana głównie na szyi, wzdłuż kręgosłupa i w okolicy mostka. Przemiana białek. Wpływ glikokortykosteroidów na przemianę białek wiąże się ściśle z ich głównym mechanizmem działania. Hormony te po związaniu się z białkiem receptorowym cytozolu zostają przetransportowane do jądra, w którym wiążąc się z kolei z chromatyną wpływają na syntezę DNA i transkrypcję m-RNA. W małych dawkach działają anabolicznie i zwiększają syntezę wielu enzymów w wątrobie, przede wszystkim biorących udział w przemianie aminokwasów (transaminaza alanino-a-ketoglutarowa i tyrozynowa, oksygenaza byptofanowa), jak i wyżej wymienionych enzymów kontrolujących szlak glukoneogenezy. W dużych dawkach glikokortykosteroidy działają silnie kafabolicznie i doprowadzają do ujemnego bilansu azotowego. Nie powodują bezpośrednio rozpadu białek, ale hamują ich syntezę i w ten sposób zwiększają pulę wolnych aminokwasów, które w związku z indukcją enzymów kontrolujących szlak glukoneogenezy ulegają szybko przekształceniu do glukozy. Do nasilenia tego procesu, a tym samym i katabolizmu białek, przyczyniać się może także zwiększone pod wpływem hormonów nadnerczowych wydzielanie glukagonu, czemu towarzyszy zmniejszenie stosunku I/G we krwi.