Wybór zawodu

Wobec konieczności wyboru zawodu stają pacjenci młodociani, chorujący najczęściej na cukrzycę typu 1, natomiast u osób w wieku dojrzałym, zwykle z cukrzycą typu 2, wchodzi ewentualnie w rachubę zmiana dotychczasowego stanowiska (rzadziej zawodu) na bardziej dla nich odpowiednie. Zarówno wybór zawodu, jak i przekwalifikowanie muszą być dobrze przemyślane, dostosowane do przebiegu choroby, i powinny uwzględniać upodobania, uzdolnienia i umiejętności chorego. Osoby leczone insuliną wobec możliwości wystąpienia u nich nagłego niedocukrzenia krwi połączonego z utratą przytomności powinny unikać lub zaniechać zawodów, które narażają na niebezpieczeństwo życie innych, bezpośrednio lub pośrednio powierzonych ich pieczy, oraz ich własne. Należy tu: zawód maszynisty, motorniczego, pilota, kierowcy, sternika, zwrotniczego oraz zawody związane z przebywaniem na wysokości. Nie są także wskazane dla chorych na cukrzycę (zarówno insulinozależną, jak i nie wymagającą insuliny) stanowiska, które utrudniają prowadzenie unormowanego trybu życia, a więc związane z pracą na zmiany, stałym podróżowaniem, nieregularnym odżywianiem się. Z możliwością zaniechania pracy w przyszłości muszą się liczyć chorzy na cukrzycę w zawodach wymagających doskonałej ostrości wzroku. W związku z rozwojem motoryzacji bardzo aktualna jest sprawa przyznawania osobom z cukrzycą prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych. We wszystkich krajach chorzy ci otrzymują prawo prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii amatorskiej (lub jej odpowiadającej); w niektórych krajach nie zezwala się im, zwłaszcza w przypadkach leczenia insuliną, na prowadzenie dużych środków komunikacji (autobusów) i transportu (samochody ciężarowe). Do zawodów, które można polecić młodocianym chorym na cukrzycę, należy praca w służbie zdrowia (daje ona możliwość stałej kontroli metabolicznej, zaś sama choroba jest lepiej rozumiana przez środowisko w miejscu pracy), w szkolnictwie, administracji, handlu, rzemiośle (z wyjątkiem zawodów związanych z obsługą maszyn), rolnictwie, leśnictwie. Na ogół praca umysłowa jest dla chorych na cukrzycę bardziej wskazana niż ciężka praca fizyczna. Młodych pacjentów należy Zachęcić, aby starali się osiągnąć co najmniej średnie, a o ile to możliwe — wyższe wykształcenie. Uzyskane w ten sposób zawody umożliwiają najczęściej regularne rozłożenie posiłków i systematyczne wstrzykiwanie insuliny, rzadko też w razie wystąpienia stanu niedocukrzenia krwi powodują skutki groźne dla chorego i jego otoczenia. Ponadto przekonano się, że wyższy poziom wykształcenia jest bardzo pomocny w nawiązaniu prawidłowej współpracy chorego z leczącym go personelem medycznym i wyraźnie przyczynia się do poprawy wyników leczenia. Wymowne są pod tym względem wyniki badań nad dużą grupą chorych na cukrzycę, przeprowadzonych w Warszawie, a dotyczących okresu 1973—1978; wykazano w nich, że umieralność osób z cukrzycą mających wyższe wykształcenie nie różniła się od umieralności odpowiednio dobranej grupy ogólnej ludności Warszawy, natomiast była znacznie wyższa wśród chorych na cukrzycę z wykształceniem podstawowym lub niepełnym podstawowym. W polskim prawodawstwie pracy cukrzyca „jako taka” nie jest wymieniona jako przeciwwskazanie do podejmowania zajęć zawodowych podlegających bezpośrednio nadzorowi medycznemu Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej (z wyjątkiem zawodów narażających pracowników na kontakt z selenem i dwusiarczkiem węgla). Chorzy na cukrzycę nie podlegają obowiązkowej służbie wojskowej i nie są przyjmowani do zawodowych szkół wojskowych, do Milicji Obywatelskiej i do szkół milicyjnych, w Ministerstwie Komunikacji na stanowiska związane z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu i na te kierunki w szkołach zawodowych, nie są też przyjmowani do pracy w marynarce i rybołówstwie ani do odpowiednich szkół zawodowych. Zgodnie z obowiązującymi obecnie w Polsce przepisami nie wydaje się zezwolenia na pracę zawodowego kierowcy chorym na cukrzycę insulinozależną ze skłonnością do hipoglikemii, podobnie jak i na inne schorzenia sprzyjające stanom niedocukrzenia krwi. Tak więc miarodajna w tej sprawie jest opinia specjalisty diabetologa lub lekarza zatrudnionego w poradni cukrzycowej. Niezależnie od tego przepisu, przy wydawaniu takiego zezwolenia — nie tylko dla podjęcia pracy zawodowej — bierze się pod uwagę stan ogólny chorego i ewentualną obecność objawów będących wynikiem przewlekłych powikłań cukrzycy, które — jak np. zaburzenia widzenia — stanowią same w sobie przeciwwskazanie do ubiegania się o prawo prowadzenia pojazdów mechanicznych. Chociaż przytoczona wyżej lista zawodów przeciwwskazanych lub nie wskazanych dla chorych na cukrzycę może sprawiać wrażenie dużego- ograniczenia możliwości ich zatrudnienia, to w istocie rzeczy stanowią one bardzo niewielką część ogólnej puli zajęć i osoby z cukrzycą bez trudu znajdują zatrudnienie, w którym mogą w pełni wykazać swoje umiejętności i które daje im pełną satysfakcję. Ponadto należy pamiętać, że te ograniczenia dotyczą przede wszystkim chorych na cukrzycę leczonych insuliną, którzy stanowią około 20% wszystkich osób dotkniętych tą chorobą.