Próba doustnego obciążenia glukozą

Wykonuje się ją, podając do spożycia glukozę jednorazowo w dawce 50 g (30 g na m2 powierzchni ciała lub 0,8 g na kg masy ciała) lub dwukrotnie w tej samej dawce w odstępie 90 min (próba Stauba-Traugotta). W Stanach Zjednoczonych A.P. powszechnie stosowano do niedawna doustne obciążenie 100 g glukozy. Całą porcję cukru rozpuszcza się w około 300 ml wody (najlepiej z dodatkiem soku cytrynowego) i poleca wypić w ciągu 5 min. Próbki krwi do analizy pobiera się na czczo oraz w odstępach co 30 lub 60 min przez okres 2—3 h. Kryteria oceny wyników tych prób są różne i zależą od wielkości dawki podawanej glukozy, pobierania do badania krwi żylnej lub włośniczkowej, metody oznaczania cukru (glukozy) we krwi, a także arbitralnej decyzji autorów. W 1979 r. Komitet Ekspertów ds. Cukrzycy WHO opracował w związku z nową klasyfikacją cukrzycy także nowe zasady wykonania i interpretacji wyniku doustnego testu tolerancji glukozy. Zalecono doustne podawanie 75 mg glukozy (dzieciom 1,75 g na kg masy ciała, do maksymalnej dawki 75 g) oraz ustalono granicę górną, powyżej której należy rozpoznać cukrzycę, granicę dolną, poniżej której mieszczą się wartości prawidłowe, oraz strefę pośrednią, odpowiadającą tzw. nieprawidłowej tolerancji glukozy (p. tab. 45). We krwi włośniczkowej, której pobranie jest najmniej kłopotliwe, górną granicę wyznaczają wartości glikemii: 6,7 mmol/1 (120 mg%) na czczo i 11,1 mmol/1 (200 mg%) w 2 h po spożyciu glukozy, zaś granicę dolną: na czczo również glikemia 6,7 mmol/1 (120 mg%), a w 2 h po spożyciu glukozy glikemia 7,8 mmol/ /I (140 mg%), Przy wartościach glikemii przekraczających wyżej przytoczone górne granice z reguły występują dolegliwości i objawy kliniczne cukrzycy. W razie ich nieobecności dla rozpoznania choroby niezbędne jest stwierdzenie jeszcze co najmniej jednej podwyższonej wartości glikemii, np. powyżej 11,1 mmol/1 (200 mg%) w 1 h testu lub powtórzenie badania i stwierdzenie takich samych wyników jak w pierwszej próbie. Ustalenie wysokiego poziomu wartości glikemii, powyżej którego można rozpoznać cukrzycę, pozwoliło przyjąć jednolite kryteria oceny tego testu dla wszystkich grup wieku. Stopniowy wzrost górnej granicy glikemii w 2 h po spożyciu testowej dawki glukozy, który stwierdza się u zdrowych ludzi w miarę starzenia się, nie osiąga wartości 11,1 mmol/1 (200 mg%). Propozycja jednolitych zasad wykonania i interpretacji doustnego testu tolerancji glukozy, oparta na dotychczasowych badaniach epidemiologicznych i mająca na celu stworzenie możliwości porównania wyników uzyskiwanych w różnych populacjach, jest również do pewnego stopnia arbitralna i możliwe, że w miarę postępu badań ulegnie rewizji. Zasadnicze zastrzeżenie w tym, jak i w innych doustnych testach obciążenia glukozą budzi fakt, że podawana dawka glukozy jest bardzo duża i niefizjologiczna. Dowodzą tego m.in. obserwacje wskazujące, że w miarę zwiększania się ilości glukozy podawanej doustnie nasila się bardzo wyraźnie wydzielanie proinsuliny. Podejmowano próby podania takiej samej dawki węglowodanów w postaci posiłku (śniadania), jednak znajdują one zastosowanie raczej w testach przesiewu, a nie w ostatecznej diagnostyce stopnia zaburzenia tolerancji glukozy. Jedną z tego przyczyn jest znacznie mniejszy wówczas zakres zmian glikemii: w 2 h po spożyciu posiłku zawierającego 75 g węglowodanów jest ona przeciętnie o 1,1 mmol/1 (20 mg%) mniejsza aniżeli po spożyciu tej samej dawki czystej glukozy. Próby doustnego obciążenia glukozą nie należy wykonywać, jeżeli rozpoznanie cukrzycy jest oczywiste i można je ustalić na podstawie pojedynczych oznaczeń glikemii (powyżej 6,7 mmol/1 = 120 mg% na czczo i 11,1 mmol/1 = 200 mg% w 2 h po spożyciu obfitego śniadania; krew włośniczkowa) oraz obecności cukromoczu. Jest ona przeważnie zbędna w cukrzycy typu 1, a przeciwwskazana w postaciach tego typu choroby przebiegających ze znaczną hi- perglikemią, cukromoczem i ketonurią. Ponadto nie powinno się jej wykonywać u osób z ostrymi chorobami przewodu pokarmowego, po resekcji żołądka i dłuższych odcinków jelita cienkiego, w znacznym niedożywieniu, w ciężkim stanie ogólnym.