Próby steroidowo-glukozowe

Założeniem tej grupy prób jest ujawnienie utajonej nietolerancji glukozy przez podanie glikokortykosteroidu i następcze obciążenie glukozą. Istnieje kilka modyfikacji tego typu badania; różnice pomiędzy nimi są dość znaczne i dotyczą: rodzaju, dawki i czasu podania glikokortykosteroidu, dawki i drogi podania glukozy, oznaczenia tego cukru we krwi żylnej lub włośniczkowej oraz kryteriów oceny wyniku. Oryginalna próba Fajansa i Conna, którzy pierwsi wprowadzili do diagnostyki zaburzeń przemiany węglowodanów obciążenie hormonami kory nadnerczy i glukozą, polega na doustnym podaniu 50 mg octanu kortyzonu dwukrotnie: na 1/2 h oraz na 2 h przed spożyciem 100 g glukozy. Osoby o masie ciała powyżej 80 kg otrzymują octan kortyzonu w dawce 62,5 mg. Według tych autorów górna granica „normy” glikemii we krwi żylnej wynosi: 8,9 mmol/1 (160 mg%) po 1 h oraz 7,8 mmol/1 (140 mg%) po 2 h od podania glukozy. Od tej próby niewiele różni się próba prednizonowo-glukozowa Westa. Badany otrzymuje zamiast octanu kortyzonu dwukrotnie po 10 mg prednizonu (Encorton Polfa), zaś osoby o masie ciała powyżej 80 kg dawkę o 25% większą. Wynik tej próby ocenia się wg tych samych kryteriów, co wynik próby kortyzonowo-glukozowej. Próbom steroidowo-glukozowym przypisuje się większą czułość w rozpoznawaniu nietolerancji węglowodanów w porównaniu z obciążeniem samą glukozą, jednak ich ocena pod tym względem nie jest jednolita. Za przydatnością tych prób w rozpoznawaniu cukrzycy utajonej (przejściowej nietolerancji glukozy wg obecnej klasyfikacji WHO) przemawiają głównie obserwacje Fajansa i Conna, które tylko częściowo zostały potwierdzone przez innych badaczy. Wielokrotnie bowiem stwierdzano prawidłowy wynik tej próby u osób, u których doustne obciążenie samą glukozą dawało wynik nieprawidłowy, co może być następstwem kompensacyjnego pobudzenia wydzielania insuliny przez hiperglikemię wywołaną podaniem glikokortykosteroidów. Nie wydaje się też, by w systematycznych badaniach dużych grup ludności próby steroidowo-glukozowe były bardziej przydatne w wykrywaniu cukrzycy niż proste testy obciążenia glukozą. Jest natomiast możliwe, że w sporadycznych przypadkach próba obciążenia kortyzonem lub prednizonem i glukozą pozwala wcześniej wykryć nietolerancję węglowodanów niż standardowe doustne obciążenie glukozą.