Komórki B

Komórki B mają kuliste lub owalne jądro, o gładkich zarysach i chromatynie rozmieszczonej częściowo równomiernie, a częściowo tworzącej grudkowate skupienia, i dobrze widoczne jąderko. Pomiędzy obiema błonkami jądra znajduje się wyraźnie zaznaczona przestrzeń okołojądrowa. Istotnym składnikiem cytoplazmy są ziarnistości zawierające insulinę. Mają one u człowieka różną wielkość i kształt. Ich przeciętna średnica wynosi 250—300 nm; zajmują one około 5% objętości cytoplazmy. Barwione wg Gomoriego hematoksyliną chromową przybierają kolor ciemnoniebieski, zaś pod wpływem odczynnika aldehydowo-fuksynowego barwią się na kolor purpurowofioletowy. Ponieważ sama insulina nie daje tych reakcji barwnych, należy wnioskować, że zabarwieniu ulega białko związane z hormonem. Obecność insuliny w ziarnistościach komórek B wykazano metodą immunofluorescencyjną już w połowie lat. pięćdziesiątych. Badania w mikroskopie elektronowym wykazały, że ziarnistości mieszczą się w cienkich woreczkach w postaci pojedynczego lub kilku zbitych tworów, oddzielonych dość szeroką przestrzenią od otaczającej błonki. Kształt ich zależy od gatunku: są one okrągłe u szczura i królika, pałeczkowate u psa i wielokształtne u człowieka. Przy bardzo dużym powiększeniu uwidacznia się ich struktura krystaliczna, co przemawia za tym, że insulina jest w nich odkładana w postaci heksamerów Komórki B zawierają ponadto w cytoplazmie dobrze wykształcone organelle, które stają się dobrze widoczne wówczas, gdy liczba ziarnistości maleje. Mitochondria mają kształt owalny i można w nich wyróżnić zarówno podwójny zarys błonki, jak i poprzecznie przebiegające grzebienie. W pobliżu jądra mieści się aparat Golgiego, w którego wnętrzu stwierdza się substancję bezpostaciową łub ziarnistą, stanowiącą materiał do tworzenia ziarnistości. Do licznych zatok i kanalików siateczki śródplazmatycznej przyczepione są rybosomy, stwierdza się też wolne rybosomy, zaś wewnątrz tego układu widoczna jest bezpostaciowa lub drobnoziarnista substancja. Komórki B dorosłego człowieka wytwarzają w ciągu doby 1—2 mg insuliny, co odpowiada 24—48 j.m. Ilość tego hormonu, jaką można wyekstrahować z trzustki, jest jednak większa, gdyż znaczna jego część jest spichrzona w ziarnistościach. Zależy ona także od liczby komórek B, zawartości w nich ziarnistości oraz stosunku całkowitej masy wysp do masy trzustki. Dlatego z trzustki dzieci uzyskuje się przeciętnie 4 j.m. z 1 g gruczołu, zaś u dorosłych 2 j.m. z 1 g gruczołu. Wynika stąd, że trzustka dorosłego człowieka zawiera 100—200 j.m. insuliny. Przeciętnie 6% aktywności insulinowej ekstrahowanej z trzustki stanowi proinsulina.