Obraz kliniczny i rozpoznanie nefropatii cukrzycowej

Nie ma specjalnej klasyfikacji nefropatii cukrzycowej, natomiast dynamika zmian zachodzących w nerkach przejawia się stopniowo zwiększającym się białkomoczem, który jest głównym objawem tego zespołu. W okresie poprzedzającym jawną proteinurię, stwierdzaną zwykłymi metodami laboratoryjnymi, utratę albumin z moczem można wykazać czulą metodą radioimmunologiczną. Później następuje faza białkomoczu okresowego i wreszcie białkomocz utrzymuje się stale i może osiągać znaczne nasilenie (powyżej 5 g/d). We wcześniejszym okresie nefropatii cukrzycowej głównym składnikiem wydalanego białka są albuminy (białkomocz selektywny), natomiast w zaawansowanej fazie tego zespołu obok albumin wydalane są z moczem także białka o większej masie cząsteczkowej (białkomocz nieselektywny). Zwykle równocześnie z białkomoczem pojawia się nadciśnienie, które stwierdza się u 80—90% chorych z nefropatią cukrzycową. Jest to najczęściej nadciśnienie umiarkowane z małą aktywnością reninową osocza i zmniejszonym wytwarzaniem aldosteronu, spowodowane retencją wody i soli. Następstwem białkomoczu jest hipoalbuminemia, występowanie obrzęków tkanki podskórnej i przesięków do jam ciała. Skojarzenie białkomoczu, nadciśnienia i obrzęków z guzkową postacią stwardnienia kłębuszków nerkowych (glomerulosclerosis nodosa) nazywano dawniej zespołem Kimmelstiela-Wilsona, obecnie jednak powszechnie używa się bardziej szerokiego określenia nehopatia cukrzycowa, w której nie zawsze wyżej wymienione objawy występują równocześnie. W zaawansowanej nefropatii cukrzycowej zapotrzebowanie na insulinę zmniejsza się. Tłumaczy się to z jednej strony utratą łaknienia, niedostatecznym odżywieniem i chudnięciem, z drugiej zaś zmniejszeniem udziału nerek w unieczynnianiu insuliny i ograniczeniem glukoneogenezy nerkowej. Należy dodać, ze skuteczne przeszczepienie nerki pacjentom z nefropatią cukrzycową powoduje u nich wzrost zapotrzebowania na insulinę (niezależny od wpływu stosowanych wówczas w celu immunosupresji glikokortykosteroidów). W okresie schyłkowym nefropatii cukrzycowej (w mocznicy) u prawie wszystkich pacjentów stwierdza się zaawansowaną retinopatię, a u połowy z nich dochodzi do znacznego upośledzenia widzenia i do ślepoty. W tej fazie choroby występują z reguły dolegliwości i objawy neuropatii czuciowej, motorycznej i wisceropatii, objawy choroby niedokrwiennej serca i choroby naczyniowej nóg.