Leczenie zaburzeń czynności ośrodkowego układu nerwowego

Z chwilą rozpoznania śpiączki cukrzycowej lub stanu zagrażającego jej wystąpieniem (praecoma) chorego należy natychmiast skierować do najbliższego szpitala, w którym trzeba mu zapewnić w ciągu najbliższej doby oznaczenie glikemii, cukru i związków ketonowych (acetooctanu i acetonu) w moczu, a jeżeli jest to możliwe — także zasobu zasad, pH krwi i stężenia potasu w surowicy. Praktykowane niekiedy próby przewiezienia chorego do ośrodka specjalistycznego, o ile opóźniają rozpoczęcie leczenia, pogarszają rokowanie [26]. Jeżeli lekarz nie ma wątpliwości co do rozpoznania śpiączki cukrzycowej (gdy np. on lub chory dysponuje „suchymi testami”), powinien wykonać pierwsze wstrzyknięcie insuliny krótko działającej (16—24 j.m. domięśniowo) jeszcze w domu pacjenta i dołączyć informację o tym do skierowania do szpitala. Obecnie coraz powszechniejszym, insulinę stosuje się w powolnym wlewie dożylnym w małych dawkach. Po dożylnym wstrzyknięciu dawki początkowej około 8—10 j.m. podaje się za pomocą pompy strzykawkowej w dożylnym wlewie przeciętnie 8—6—4 j.m./h — również do zmniejszenia glikemii do 16,7—11,1 mmol/1 (300—200 mg°/o). W razie niedostępności pompy infuzyjnej insulinę można wstrzykiwać przez dren do dożylnego wlewu kroplowego roztworu chlorku sodowego dokładnie co 15 min po 2 j.m. insuliny. Z chwilą uzyskania podanych wyżej wartości glikemii można jeszcze przez jakiś czas kontynuować dożylny wlew (lub częste dożylne podawanie) tego hormonu, przeciętnie w dawce 4 j.m. lub mniej na 1 h, albo przejść na domięśniowe (i później podskórne) jego wstrzykiwanie co 4—6 h w dawkach niezbędnych do utrzymania glikemii w podanym wyżej lub tylko nieznacznie mniejszym zakresie. Zaproponowano także domięśniowe wstrzykiwanie insuliny w małych dawkach od początku leczenia śpiączki cukrzycowej. Na wstępie wstrzykuje się 20 j.m., następnie co godzina po 6 j.m., a z chwilą zmniejszenia się glikemii tę samą dawkę co 2 h. Ten sposób leczenia znajduje zastosowanie w razie trudności z wkłuciem się do żyły, a także w razie braku dostatecznej opieki pielęgniarskiej. W systemie leczenia śpiączki cukrzycowej zarówno dużymi, jak i małymi dawkami należy unikać zbyt gwałtownego i zbyt dużego zmniejszenia stężenia mg% mmol/l glukozy we krwi, gdyż może to spowodować wystąpienie obrzęku mózgu. Za optymalny okres obniżenia poziomu glikemii do 16,7—11,1 mmol/ /I (300—200 mg%) uważa się 5—7 h. Podawanie insuliny w małych dawkach wydaje się być bardziej skuteczne i jest zapewne bardziej „fizjologiczne”: nie dopuszcza do nadmiernych jej stężeń we krwi i pozwala uniknąć niekorzystnych reakcji ze strony gruczołów dokrewnych wydzielających hormony działające wobec niej antagonistycznie. W zestawieniu Krzymienia i Ławeckiego średnia dawka insuliny potrzebna do zmniejszenia glikemii do 11,1 mmol/1 (200 mg%) wynosiła około 30 j.m., podczas gdy w metodzie tradycyjnej wynosi przeciętnie 20Q—250 j.m., Należy też oczekiwać, że dalszy rozwój urządzeń do wlewu insuliny typu „otwartej” i „zamkniętej” pętli ułatwi i uprości technikę insulinoterapii, a zarazem poprawi rokowanie zarówno w tym, jak i w innych rodzajach śpiączki cukrzycowej. Trzeba jednak wyraźnie stwierdzić, że czasem — zwłaszcza w ciężkiej kwasicy ketonowej połączonej z dużą insulinoopornością — ten system wstrzykiwania insuliny może zawieść i wówczas należy możliwie szybko (po 3—4 h) przejść na wstrzykiwanie dużych dawek tego hormonu.