Zmiany stawów i okołostawowe w cukrzycy

W cukrzycy można wyróżnić 3 rodzaje zmian w stawach i w okołostawowej tkance łącznej, które zależą od występujących w tej chorobie zaburzeń metabolicznych i czynnościowych. Są to: 1) artropatie neurogenne typu Charcota, 2) cheiroartropatia cukrzycowa oraz 3) przykurcz Dupuytreną. Artropatie neurogenne Charcota. Cechą charakterystyczną dla tego typu artropatii jest niszczenie chrząstek stawowych i nasad kości, aż po samoistną „amputację” nasad, chaotyczne nowotworzenie kości, rozciąganie torebki o nadrywanie więzadeł. W cukrzycy opisywane zmiany dotyczą najczęściej stawów przodostopia i ich przyczyną jest zaawansowana neuropatia cukrzycowa. Doprowadzają one do wykształcenia się „stopy cukrzycowej”. Znacznie rzadziej tego samego typu uszkodzenia dotyczą stawów: skokowych, kolanowych oraz dolnego odcinka kręgosłupa. W rozwoju tych zmian w cukrzycy poza uszkodzeniem nerwów czuciowych, co naraża stawy na działanie silnych urazów mechanicznych, znaczenie mają także wpływy troficzne zależne od uszkodzenia autonomicznego ukiadu nerwowego i zmniejszenia przepływu naczyniowego. Artropatia Charcota jest późnym objawem cukrzycy i najczęściej równocześnie z charakterystycznym zniekształceniem stopy występują inne zaawansowane powikłania tej choroby. Neurogenne zmiany stawów nie są swoiste dla cukrzycy i obserwuje się je także we wiądzie i jamistości rdzenia; w tej ostatniej umiejscawiają się często w stawach kończyny górnej (w stawach barkowych, łokciowych, nadgarstka). Cheiroartropatia cukrzycowa (cheiioaithiopathia diabetica). Polega na pogrubieniu tkanki łącznej okołostawowej stawów międzypaliczkowych obu rąk, co powoduje ich umiarkowaną sztywność i lekki przykurcz dłoni. W razie złożenia obu rąk powierzchniami dłoniowymi do siebie powstaje pomiędzy nimi widoczna szczelina. Tę nieprawidłowość stwierdza się prawie wyłącznie u dzieci i osób dorosłych z cukrzycą typu 1, przy czym wykazuje ona wyraźną zależność od czasu trwania tej choroby. Znamienna korelacja pomiędzy częstością występowania sztywności palców rąk i retinopatii nasunęła przypuszczenie, że zmiany okołostawowe są również spowodowane mikroangiopatią cukrzycową i że są one znacznikiem zapowiadającym szybki postęp tej ostatniej. Sugestia co do genetycznego uwarunkowania opisywanych zmian nie potwierdziła się jednak i przeważa pogląd, że są one zależne od niewyrównania cukrzycy i hiperglikemii (glikozylacji kolagenu). Przykurcz Dupuytrena. Już w ubiegłym wieku zwrócono uwagę na częstsze występowanie przykurczu Dupuytrena wśród chorych na cukrzycę, zwłaszcza mężczyzn, aniżeli w ogólnej populacji. Według różnych zestawień to najczęściej symetryczne zwłóknienie i skurczenie się rozścięgna dłoniowego, połączone z przykurczem w stawach śródręczno-palcowych ostatnich palców rąk, występuje u 10—30% chorych na cukrzycę. Patogeneza tej desmopatii, występującej dość często także u chorych na marskość wątroby i na padaczkę, jest dotąd nie wyjaśniona. Przypuszcza się jednak, że w cukrzycy w grę wchodzi swoiste dla tej choroby uszkodzenie kolagenu (glikozylacja), za czym może przemawiać większa częstość przykurczu Dupuytrena u osób starszych, z cukrzycą długotrwałą i równoczesnymi objawami powikłań naczyniowych.