Zmiany w naczyniach odżywczych nerwów (vasa nervoium). Jest to najstarsza teoria tłumacząca występowanie zmian w nerwach obwodowych w cukrzycy, przedstawiona jeszcze pod koniec lat trzydziestych. Według nieco późniejszej koncepcji pogrubienie ścian tętniczek i włośniczek przebiegających w łącznotkankowych strukturach pni nerwowych, powodujące ich niedokrwienie, ma stanowić zasadniczą przyczynę zmian morfologicznych w nerwach oraz dolegliwości i objawów klinicznych charakterystycznych dla neuropatii cukrzycowej, W ostatnich latach tę hipotezę rozszerzono, sugerując możliwość przenikania przez zmienioną błonę podstawną włośniczek odżywczych białek osocza do śródnerwia z następczym jego obrzękiem i wzrostem ciśnienia śródmiąższowego w nerwach, uciskiem tych włośniczek i odkładaniem się w nich złogów włóknika i tworzeniem zakrzepów. Uważa się, że opisane wyżej zaburzenia metaboliczne w komórkach Schwanna i we włóknach osiowych odgrywają istotną rolę w rozwoju przewlekłej neuropatii symetrycznej oraz neuropatii układu autonomicznego, natomiast zmiany w naczyniach odżywczych są najczęściej przyczyną ostrego zapalenia nerwu — mononeuropatii.