Obraz kliniczny i rozpoznanie retinopatii cukrzycowej

Spośród różnych proponowanych podziałów retinopatii cukrzycowej przyjęła się klasyfikacja, która wyróżnia: 1. Retinopatię prostą (retinopathia simplex, background retinopathy), która obejmuje takie zmiany, jak: rozszerzenie żył, nierównomierne rozszerzenie włośniczek, mikrotętniaki, wybroczyny punkcikowate i plamiste, wysięki twarde, rzadziej występujące i mniej swoiste wysięki miękkie (ogniska waty), obrzęk siatkówki. 2. Retinopatię proliteracyjną (retinopathia proliierativa), w której zmiany są znacznie bardziej zaawansowane i nieco inne. Są to: nowotworzenie naczyń, głównie przed siatkówką, i ich wrastanie od strony tarczy nerwu wzrokowego oraz od obwodu do ciała szklistego i do siatkówki, zanik elementów nerwowych i wtórny rozrost gleju, rozległe wylewy krwawe do ciała szklistego i siatkówki, odwarstwienie siatkówki. Głównym objawem klinicznym retinopatii cukrzycowej jest upośledzenie widzenia. Mimo częstego występowania zmian w siatkówce znaczne zaburzenia widzenia — po ślepotę włącznie —- obserwuje się stosunkowo rzadko — u około 1—2% ogółu chorych na cukrzycę, jednak w chorobie długotrwałej ten odsetek wzrasta do 5—6% (tab. 70). Z danych WHO wynika, że ślepota wśród chorych na cukrzycę (spowodowana głównie zmianami w siatkówce) jest 10-krotnie częstsza aniżeli w populacji, w której oni żyją. W krajach rozwiniętych najczęstszą przyczyną utraty wzroku u ludzi w średnim wieku jest obecnie właśnie retinopatia cukrzycowa. Ślepota siatkówkowa u chorych na cukrzycę występuje, gdy dojdzie do: 1) rozległego nowotworzenia naczyń i ich wrastania do ciała szklistego i siatkówki oraz do jej odwarstwienia, 2) wybiórczego uszkodzenia (przez wybroczynę, a najczęściej przez obrzęk) plamki żółtej, co powoduje ślepotę centralną z zachowaniem widzenia obwodowego (maculopathia diabetica), 3) rozległego (najczęściej nagłego) wylewu krwi do ciała szklistego lub siatkówki. Rozpoznanie retinopatii ustala się łatwo badając dno oka i chory na cukrzycę powinien być poddawany takiemu badaniu raz na 1—2 lata. Obraz siatkówki jest charakterystyczny i nie nastręcza trudności diagnostycznych. Na jego podstawie doświadczony okulista potrafi niejednokrotnie określić w przybliżeniu okres trwania cukrzycy. Problem diagnostyczny pojawia się dopiero w razie niemożności obejrzenia dna oka, co zdarza się w przypadku dość częstej w cukrzycy zaćmy. Wówczas o zmianach w naczyniach włosowatych wnioskuje się na podstawie badania kapilaroskopowego spojówki gałkowej. Coraz powszechniejsze zastosowanie znajduje fotografowanie (kolorowe) dna oka, zarówno zwykłe, jak i stereoskopowe; w ten sposób uzyskuje się trwałą dokumentację i możliwość dokładnego śledzenia postępu zmian. Bardziej dokładny obraz siatkówki i występujących w niej zmian uzyskuje się przez stosowanie nowszych metod diagnostycznych, jak angiografia fluoresceinowa, badanie ultrasonograficzne i elektroretinografia. Badania te są wykonywane w ośrodkach specjalistycznych, najczęściej w związku z podejmowaniem decyzji bardziej radykalnego (operacyjnego) leczenia retinopatii.