Rozpoznanie różnicowe i leczenie retinopatii cukrzycowej

Trzy rodzaje zmian w oczach są głównymi przyczynami upośledzenia widzenia i ślepoty u chorych na cukrzycę: retinopatia cukrzycowa, wtórna jaskra w przebiegu nowotworzenia się naczyń w tęczówce i zaćma. Różnicowanie tych trzech zespołów nie nastręcza trudności. Trzeba jednak pamiętać, że mogą one występować równocześnie i wówczas może wyłonić się problem priorytetu wpływu którejś z nich na upośledzenie wzroku, a tym samym i problem wyboru właściwej metody leczenia. Leczenie. U chorych z cukrzycą niewyrównaną należy przede wszystkim dokonać korekty jej leczenia i uzyskać możliwie najlepsze wskaźniki kliniczne i biochemiczne kontroli tej choroby. Podejmowano próby stosowania w przypadkach znacznego zaawansowania zmian w siatkówce nowych systemów leczenia cukrzycy w postaci częstych wstrzykiwań insuliny bądź stałego wlewu tego hormonu, jednak doraźny wpływ takiego postępowania trudno ocenić, donoszono bowiem zarówno o remisji, jak i o postępie zmian w siatkówce. Leczenie objawowe w retinopatii cukrzycowej polega na podawaniu preparatów uszczelniających naczynia (Rutinoscorbin, Calcium dobesilate), jednak skuteczność ich jest nieduża. Próbowano też leków z grupy antyagregantów (kwas acetylosalicylowy), jednak postępowanie to kryje w sobie niebezpieczeństwo krwotoku. Sporadycznie donoszono o poprawie obrazu siatkówki po stosowaniu takich leków, jak klofibrat, witamina B12, leki lipotropowe. Obecnie najskuteczniejszym sposobem hamowania krwawień w siatkówce jest fotokoagulacja laserowa (ksenonowa lub argonowa). Daje ona szczególnie widoczną poprawę we wczesnym okresie retinopatii prostej. Jak wynika z długoterminowych obserwacji, fotokoagulacja nie tylko doraźnie poprawia ostrość wzroku, ale hamuje także postęp zmian w siatkówce, co tłumaczy się bardziej ogólnym wpływem tej metody terapii na zmniejszenie niedoboru tlenu, odgrywającego ważną rolę w rozwoju retinopatii proliferacyjnej. W zaawansowanej retinopatii proliferacyjnej, w przypadkach rozległego wylewu krwi do ciała szklistego, wrastania do niego naczyń, odwarstwienia siatkówki wykonuje się witrektomię, która umożliwia usunięcie wynaczynionej krwi, wycięcie pasm tkanki łącznej i zastosowanie endodiatermii na krwawiące naczynia. U połowy tak operowanych chorych uzyskano wyraźną poprawę wzroku. Jest to zabieg trudny i nie wolny od powikłań, takich jak wtórna jaskra, odwarstwienie siatkówki, zaćma, dystrofia rogówki. Zabieg ten wykonuje się u chorych z bardzo zaawansowanymi zmianami, szybkim ich postępem i złym w zasadzie rokowaniem. Od wielu lat rozważa się sprawę bardziej przyczynowego leczenia retinopatii cukrzycowej przez wy łączenie czynności przysadki, co jest wynikiem zarówno przypadkowych obserwacji remisji zmian w siatkówce w następstwie [zniszczenia przysadki przez proces chorobowy, jak i koncepcji, przypisującej znaczenie nadmiarowi hormonu wzrostu w rozwoju tego powikłania. W połowie przypadków po takim zabiegu stwierdzano poprawę w sensie remisji lub zatrzymania postępu zmian. O powodzeniu w dużym stopniu decyduje tu właściwe ustalenie wskazań i należyta opieka w późniejszym okresie. Ta ostatnia nastręcza jednak wiele trudności i dzisiaj większość autorów odnosi się z rezerwą do tej metody leczenia retinopatii cukrzycowej. Niekiedy można uzyskać przejściową poprawę stosując równocześnie testosteron (25 mg dziennie domięśniowo) i stylbestrol (2,5 mg dziennie doustnie) przez 3 tygodnie. Postępowanie’to ma na celu farmakologiczne hamowanie czynności przysadki. Zahamowanie postępu, a nawet remisję zmian w siatkówce obserwuje się po skutecznym przeszczepieniu nerki, wykonanym z powodu zaawansowanej nefropatii cukrzycowej.