Opieka nad ciężarną chorą na cukrzycę

Ponieważ prawidłowy metabolizm matki ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego przebiegu ciąży i dla urodzenia zdrowego dziecka, optymalne wyrównanie cukrzycy jest naczelnym zadaniem opieki nad kobietą ciężarną dotkniętą tą chorobą. Sama ciąża powinna być wynikiem świadomej decyzji. W celu określenia stanu metabolicznego i ustalenia programu leczenia najlepiej jest umieścić ciężarną w początkowym okresie ciąży w szpitalu na oddziale patologii ciąży. Zaleca się dietę o wartości energetycznej 145—170 kJ (35—40 kcal) na 1 kg należnej masy ciała z dostateczną ilością białka (2 g/kg należnej masy ciała), witamin i soli mineralnych. Z reguły stosuje się insulinę i to w dużych dawkach, tak aby glikemia w ciągu całej doby była zbliżona do prawidłowej. Niektórzy zalecają wręcz osiągnięcie całkowitej normoglikemii, tzn. wartości na czczo 3,3—5,0 mmol/1 (60—90 mg%) i po posiłku maksymalnie 6,6 mmol/1 (120 mg%); takie założenia kryją w sobie jednak niebezpieczeństwo hipoglikemii. Wstrzykuje się insuliny krótko działające — najlepiej wysoko oczyszczone — 3 razy, a czasem nawet 5 razy dziennie. Bardzo pomocne jest prowadzenie przez ciężarną samokontroli leczenia, której podstawą jest oznaczanie przez nią glikemii w domu (za pomocą „suchych testów” enzymatycznych ocenianych wizualnie lub w fotometrze odbiciowym) i dokonywanie małych korekt dawek insuliny. Kobiety ciężarne stanowią w populacji chorych na cukrzycę grupę osób o bardzo dużej motywacji do tego typu samokontroli i ta współpraca daje rzeczywiście wymierne rezultaty. Ponieważ w ciąży następuje ograniczenie wchłaniania zwrotnego glukozy w cewkach, cukier w moczu stwierdza się najczęściej także po zmniejszeniu glikemii do wyżej podanych wartości. Jednak badanie to jest przydatne, pozwala bowiem określić bilans węglowodanowy, a ponadto informuje o ewentualnie zwiększonej ketogenezie (acetonuria). W pierwszym okresie ciąży mogą czasem wystąpić uporczywe wymioty utrudniające normalne odżywianie się, a tym samym dawkowanie insuliny. Wówczas ciężarną należy także skierować do szpitala, w którym jako uzupełnienie posiłku głównego, lub też w jego zastępstwie, podaje się jej 3 razy po 500— 750 ml 5—10% roztworu glukozy w powolnym wlewie dożylnym, poprzedzonym wstrzyknięciem 1/2 uprzednio ustalonej dobowej dawki insuliny (krystalicznej lub maxirapid). Takie postępowanie utrzymuje się aż do czasu, gdy ciężarna może się normalnie odżywiać. Po opuszczeniu szpitala ciężarna powinna się poddawać kontroli lekarskiej co najmniej raz na 2 tygodnie. Jeżeli nie wystąpią jakieś powikłania, ponowne przyjęcie do szpitala, tym razem na oddział położniczy, następuje na kilka tygodni przed przewidzianym terminem porodu, najlepiej w 32—34 tygodniu ciąży. Od tego okresu należy codziennie kontrolować masę ciała, ciśnienie tętnicze, tętno płodu, glikemię (na czczo i po posiłkach), mocz (cukier, aceton, białko). Dwa razy w tygodniu oznacza się stężenie laktogenu łożyskowego w surowicy i dobowe wydalanie estriolu z moczem (lub stężenie estriolu w surowicy), zaś u ciężarnych zaliczanych do klasy R, F i RF wg podziału White badania te wykonuje się codziennie w ciągu ostatnich 2 tygodni przed porodem. W 36—37 tygodniu oznacza się wskaźnik ledytynowo-sfingomielinowy w płynie owodniowym i od tego czasu prowadzi się ciągłe monitorowanie ultrasonograficzne i kardiotokograficzne.