Gruźlica płuc

Częstość gruźlicy płuc wśród osób z cukrzycą uległa w ciągu ostatniego półwiecza bardzo dużej zmianie. O ile w okresie przedinsulinowym stwierdzano zaawansowane zmiany gruźlicze u 50°/o tych chorych, to obecnie ich częstość nie przekracza 1%. Zjawisko to ilustrują wyraźnie badania przeprowadzone w Polsce. Fejkiel stwierdził gruźlicę płuc u 35% badanych pośmiertnie osób z cukrzycą zmarłych na terenie Krakowa w latach 1901—1955, przy czym była ona bezpośrednią przyczyną zgonu u 12,7% spośród nich. W Łodzi natomiast w latach 1965—1969 gruźlica stanowiła już tylko 3,4% przyczyn zgonów chorych na cukrzycę, zaś w badaniach prospektywnych przeprowadzonych w Warszawie w latach 1974—1983 odsetek ten zmniejszył się do 0,3 i był 3-krotnie mniejszy niż w ogólnej populacji Warszawy. Chociaż umieralność z powodu gruźlicy płuc wśród chorych na cukrzycę zmalała tak bardzo, to jednak zagrożenie jej wystąpieniem u tych osób jest ciągle jeszcze kilkakrotnie większe niż w ogólnej populacji. Cukrzyca wydaje się usposabiać do wznowy już przebytej i wyleczonej gruźlicy. Obserwuje się to szczególnie u chorych wymagających stosowania dużych dawek insuliny oraz u chorych z niedoborem masy ciała. Niekiedy gruźlica płuc rozwija się po przebyciu śpiączki cukrzycowej, co jest raczej następstwem ogólnego upośledzenia stanu ogólnego, zaburzenia przemiany węglowodanów, a nie samej ketozy. U osób młodocianych obserwowano zbieżność występowania zmian gruźliczych i zaćmy. Gruźlica płuc u chorych na cukrzycę nie leczonych lub niedostatecznie wyrównanych metabolicznie rozwija się szybko i w krótkim czasie doprowadza do serowacenia i rozpadu, natomiast w stanach wyrównania metabolicznego poddaje się leczeniu farmakologicznemu i operacyjnemu w tym samym stopniu co u osób bez cukrzycy. W cukrzycy powikłanej gruźlicą typu wytwórczego, o powolnym i łagodnym przebiegu, można stosować, jeżeli są ku temu wskazania, leki doustne z grupy sulfonylomocznika, natomiast w okresie obostrzeń i w postaciach bardziej aktywnych należy stosować insulinę. Szczególny nacisk należy położyć na zapobieganie gruźlicy u chorych na cukrzycę. Obejmuje ono: optymalne wyrównanie metaboliczne, unikanie kontaktu z chorymi na gruźlicę oraz okresowe (raz w roku) badanie radiologiczne płuc. Zaleca się także wykonywanie u tych osób co jakiś czas próby tuberkulinowej. W razie dodatniego jej wyniku niektórzy zalecają leczenie przeciwprątkowe przez okres jednego roku, także przy prawidłowym obrazie radiologicznym płuc.