Śpiączka ketonowa

Najlepiej poznana i najczęściej występująca jest śpiączka cukrzycowa rozwijająca się w przebiegu kwasicy ketonowej. Wiele dokładnych badań biochemicznych i studiów klinicznych dotyczących tego typu śpiączki pochodzi z okresu przed odkryciem insuliny, kiedy stanowiła najczęstszą przyczynę zgonu u chorych na cukrzycę. Obecnie występuje ona najczęściej u osób z cukrzycą typu 1, u których doszło do dużego (i nagłego) niedoboru insuliny. Zdaniem niektórych autorów szczególnie podatni na kwasicę i śpiączkę ketonową są chorzy całkowicie pozbawieni komórek B w wyspach trzustkowych, czego odpowiednikiem jest nieobecność peptydu C w surowicy. W krajach rozwiniętych śpiączka rzadko bywa obecnie pierwszym objawem nie rozpoznanej dotąd cukrzycy. Najczęstszą przyczyną jej wystąpienia (w ponad połowie przypadków) są tu zakażenia, zwłaszcza ropne, w których szybko narastająca insulinooporność powoduje zwiększenie zapotrzebowania na ten hormon. Nierzadko zdarza się też, że niedostatecznie pouczeni chorzy przerywają w tych stanach wstrzykiwanie insuliny ze względu na utratę łaknienia (gorączka) i lęk przed hipoglikemią. Śpiączka ketonowa może także pojawić się w przebiegu zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu u osoby z cukrzycą, jeżeli z tych samych względów (obawy przed stanem niedocukrzenia krwi) przerwie ona leczenie insuliną. Przyczyną tej postaci śpiączki bywa ponadto ciąża, w przebiegu której — zwłaszcza w późniejszym okresie — występuje insulinooporność i zwiększa się zapotrzebowanie na ten hormon. Zagrożenie to jest szczególnie duże w razie ujawnienia się cukrzycy dopiero w ciąży i późnego jej rozpoznania. Wreszcie przyczyną śpiączki ketonowej są zwykłe zaniedbania leczenia przez nie przeszkolonych lub niezdyscyplinowanych pacjentów. Szczególnie szybko rozwija się kwasica ketonowa i występuje pełny kliniczny obraz śpiączki u dzieci i młodocianych. U tych chorych może ona wystąpić nawet po odstawieniu insuliny na jeden dzień (np. podczas wycieczki szkolnej). Należy zarazem stwierdzić, że są takie obszary świata, gdzie chorzy zapadają i umierają na śpiączkę po prostu z powodu braku insuliny. W niektórych krajach Afryki było to do niedawna przyczyną do 50% przypadków śpiączki ketonowej.